Paczków (niem. Patschkau, dial. Potschke) – miasto w województwie opolskim, w powiecie nyskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Paczków. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do starego woj. opolskiego.

Miasto leży historycznie na Dolnym Śląsku, na Przedgórzu Sudeckim, na Obniżeniu Otmuchowskim na południowo-zachodnim krańcu województwa opolskiego nad Nysą Kłodzką położony między sztucznymi zbiornikami wodnymi Jeziorem Otmuchowskim i nowymi zbiornikami zwanymi Topola i Kozielno razem tworzącymi Zalew Paczkowski.

Według danych z 30 czerwca 2008 miasto liczyło 8081 mieszkańców.

Największymi zakładami przemysłowymi Paczkowa są cegielnia Lode i manufaktura opakowań kartonowych Jarpak.

W łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizowanej formie Paczkaw. Nazwę miejscowości w zlatynizowanej staropolskiej formie Patzkow wielokrotnie notuje wraz z sąsiednimi wsiami spisana po łacinie w latach 1269–1273 Księga henrykowska m.in. we fragmencie wymieniającym Henryka z Paczkowa – „Henrico de Patzkow” oraz innych występujących w tej księdze[8]. Niemiecki historyk Gustav Adolf Stenzel w swoich komentarzach do tej księgi wydanych w roku 1854 podaje także pierwotną nazwę miejscowości jako Patzchow.

Jak pisze Henryk Borek „Paczków założono w pobliżu już istniejącej, starszej osady, od której nowe miasto i dawna warownia na granicy państwa biskupiego wzięły nazwy”. Uważa się, że wzmiankowana osada w pobliżu której założono Paczków to obecna wieś Stary Paczków. W pruskim urzędowym dokumencie z 1750 roku wydanym języku polskim w Berlinie przez Fryderyka Wielkiego miasto wymienione jest pośród innych śląskich miejscowości jako Paczkow. Późniejsza nazwa niemiecka Patschkau jest zgermanizowaną nazwą pierwotnej słowiańskiej i stała się urzędową nazwą miasta dopiero po zajęciu Śląska przez Prusy w wyniku trzech wojen śląskich z Austrią[potrzebny przypis].

Polską nazwę Paczków w książce „Krótki rys jeografii Szląska dla nauki początkowej” wydanej w Głogówku w 1847 wymienił śląski pisarz Józef Lompa.

Paczków założono w 1254 r., a jego lokacji dokonano na prawie flamandzkim. Inicjatorem jego powstania był biskup wrocławski Tomasz I, w założeniach którego gród ten miał chronić południowo-zachodnią granicę księstwa biskupiego. Ze względu na charakter miasta, prawdopodobnie już na samym początku jego istnienia zostało ufortyfikowane i to podwójnymi murami. Zbudowano również wówczas w Paczkowie kościół katolicki. W końcu XIII wieku miasta chronił również zamek, który jednak nie przetrwał do dziś i został zniszczony na początku XV w. 17 marca 1428 r. Paczków został zajęty przez wojska husyckie, które dały się we znaki mieszkańcom i spowodowały wiele zniszczeń.

XV wiek przyniósł miastu szybki rozwój gospodarczy, do czego znacznie przyczynili się biskupi za sprawą przywilejów nadawanych miastu. Od 1483 r. funkcjonował tu też targ solny.